‘De ambitie om dakloosheid te beëindigen en de wil om dat te doen door de problematiek anders aan te pakken’, dat spraken de gemeenten van Nederland uit toen ze op 5 december 2022 het Nationaal Actieplan Dakloosheid ‘Eerst een thuis’ tekenden. Om dat te bereiken moeten alle gemeenten zich inzetten en de beschikbare middelen zo goed mogelijk benutten.

Om hen hierbij te helpen bouwt de VNG samen met partners Valente en Aedes aan een ondersteuningsstructuur van gemeenten, aanbieders en corporaties. Voor gemeenten betekent dat, dat Regioadviseurs van het Platform Sociaal Domein bij gemeenten langskomen en samen bekijken op welke actielijnen uit het plan de gemeente het verschil wil maken. Tegelijk halen ze een beeld op van de voortgang van het Actieplan, waarmee ze het Dashboard Dakloosheid vullen. En ze kunnen signalen over knelpunten en successen delen met alle gemeenten en doorgeven aan de landelijke tafels.

De regioadviseurs van het Platform Sociaal Domein ondersteunen gemeenten en hun partners bij de aanpak dakloosheid. De regioadviseurs helpen partijen bij het delen van kennis en goede voorbeelden, onder andere door het organiseren van regionale kennissessies. Ook gaan de regioadviseurs met gemeenten in gesprek over de voortgang van de aanpak dakloosheid én de knelpunten en oplossingen die gemeenten ervaren. Het dashboard Nationaal actieplan Dakloosheid dient hierbij als hulpmiddel om de voortgang inzichtelijk te krijgen.

Gemeenten kunnen contact opnemen met de regioadviseur van hun regio voor vragen en advies rondom de aanpak dakloosheid. Lees het overzicht van de regioadviseurs sociaal domein voor meer informatie.

In het najaar van 2023 is de call van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gepubliceerd  voor een onderzoeksprogramma voor de aanpak dakloosheid en beschermd thuis in de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Het NWA-programma Thuis in verschillende woonvormen wil kennis ontwikkelen over verschillende woonvormen waarbij begeleiding en ondersteuning voor (ex)dakloze mensen en mensen met een psychische kwetsbaarheid geboden wordt. De kennis en inzichten worden vervolgens doorvertaald in handelingsperspectieven voor praktijk en (gemeentelijk) beleid. Kijk voor meer informatie over de NWA en de call op de website van ZonMw.

De Preventie Alliantie is december 2020 gelanceerd en heeft de ambitie om dak- en thuisloosheid zoveel mogelijk te voorkomen. De Preventie Alliantie bestaat uit een team van experts die (centrum)gemeenten, aanbieders en medewerkers van woningcorporaties helpen hun preventieve beleid nóg effectiever te maken.

Producten en diensten die beschikbaar zijn, zijn onder andere handreikingen, infographics, masterclasses, een kennisbank en ondersteuning en advies van de experts.

Enkele publicaties van de Preventie Alliantie zijn:

• Toekomst met een thuis: gids voor preventie van dakloosheid
• Informatieblad uitstroom uit een instelling voor jeugdzorg
• Informatie, interventies en praktijkvoorbeelden bij preventie van dakloosheid

Gemeenten, zorgaanbieders en woningcorporaties kunnen zich aanmelden voor de masterclasses van de Preventie Alliantie. Gemeenten die in hun eigen regio het preventiebeleid onder de loep willen nemen kunnen met ondersteuning van de Preventie Alliantie een preventiescan laten uitvoeren. Aanmelden kan via de website. Kijk ook eens op Preventie Alliantie.

Als jongeren 18 jaar worden komen daar een hoop regelzaken bij kijken. Bij het voorkomen van dakloosheid is het belangrijk dat jongeren goed weten waar zij terecht kunnen als zij hulp nodig hebben. Een goed overzicht van informatie op verschillende leefgebieden helpt daarbij. Kwikstart is een website en app waarop algemene informatie over regelzaken te vinden is voor jongeren. Kwikstart biedt ook de mogelijkheid voor het aanmaken van een lokale pagina die gemeenten kunnen vullen met informatie die van toepassing is in hun gemeente. Gemeenten kunnen zich kosteloos bij Kwikstart aanmelden en een lokale pagina invullen.

Een uitgebreide toolkit helpt om informatie over dakloosheid representatief en niet-stigmatiserend  te communiceren. In de toolkit staan concrete handvaten, zoals vrij te gebruiken foto’s, tips welke woorden wel en niet gebruikt kunnen worden en voorbeelden van communicatieve uitingen.

Handig voor onder anderen beleidsmedewerkers van gemeenten, corporaties, zorginstellingen en journalistiek.

De toolkit  heeft als doel stigmatisering te voorkomen en het ondersteunen van bijvoorbeeld gemeenten bij het organiseren van informatiebijeenkomsten voor wijkbewoners. De toolkit is ontwikkeld door Het Beelddepot, in opdracht van het ministerie van VWS.

Ga naar de toolkit representatieve beeldvorming dakloosheid.

Housing First NL ondersteunt gemeenten bij beleid rond huisvesting van dakloze mensen vanuit het Housing First gedachtengoed. Housing First ondersteunt gemeenten hun regionale visie in lijn te krijgen met de leidende principes van het Nationaal actieplan Dakloosheid. Maar ook helpt Housing First bij het opzetten of doorontwikkelen van Housing First in de regio en de opschaling hiervan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het creëren van draagvlak, het bij elkaar brengen van de juiste partijen en het organiseren van de randvoorwaarden en afspraken om Housing First te kunnen realiseren. Lees ook de folder kennis en ondersteuning bij aanpak dakloosheid voor meer informatie.

Platform Woonplek is een landelijk publiek-privaat platform om woonplekken voor dak- en thuisloze mensen tot stand te brengen. Het doel van het platform is gemeenten te ondersteunen bij het delen van kennis, het matchen van initiatieven en het bijeenbrengen van publieke en private middelen om extra woonplekken te kunnen realiseren. Ook zet Platform Woonplek in op sociaal leegstandsbeheer.

Is er in een gemeente sprake van leegstaand vastgoed- en of (grond)locaties, al dan niet tijdelijk, die geschikt zijn voor de doelgroep? Zijn er lopende of startende initiatieven waar private samenwerking (in-kind, investeren of financieren) kansen biedt? Zijn er vraagstukken waarbij kennis delen kan leiden tot het versnellen van bestaande projecten? Dan kan het platform ondersteunen. Kijk op Platform Woonplek voor meer informatie.

Het Experteam Huisvesting Aandachtgroepen ondersteunt gemeenten bij het opstellen van de Woonzorgvisie als onderdeel van het volkshuisvestingsprogramma. Dat kan op inhoud, op het proces en de organisatie zijn. Ook helpt het team bij de data-analyse, het maken van prognoses, de uitvoeringsagenda, prestatieafspraken en samenwerking. Vraagbeantwoording, eenmalige sessies en het intakegesprek voor een ondersteuningstraject zijn gratis. Bij de inzet van één of meerdere experts op een traject gaan we uit van maximaal 80 uur. Het Rijk vergoedt hiervan 2/3 deel tot een maximum van € 8.800. De gemeente betaalt 1/3 deel van de kosten tot maximaal € 4.400 inclusief btw. Neem voor meer informatie contact op met het Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen via wonenzorg@rvo.nl.

Op het Online Kennis- en Expertisecentrum vind je alle informatie over wet- en regelgeving, financiële regelingen, expertteams, handreikingen en praktijkvoorbeelden rondom de huisvesting van aandachtsgroepen en ouderen. Ook blijf je via deze pagina op de hoogte van de laatste activiteiten en ontwikkelingen. Zo ondersteunt het OKEC provincies, gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars en maatschappelijke organisaties bij de huisvesting van kwetsbare mensen.

Een van de acties uit het Nationaal Actieplan Dakloosheid is het ontwikkelen van een (juridisch gevalideerde) oplegger bij huurcontracten op eigen naam en deze te verspreiden onder verhuurders. In samenwerking met BZK heeft VWS een opdracht verstrekt aan Platform 31 en Stichting Eropaf! om een praktische handreiking te ontwikkelen met de verschillen, overeenkomsten, knelpunten en oplossingen bij huurcontracten op eigen naam, omklapcontracten/driepartijenoveenkomsten en intermediaire verhuur als onderdeel van het wonen met zorg of ondersteuning. Publicatie op eersteenthuis.nl wordt verwacht rond februari 2024.

Het Jongerenpanel De 3e Kamer bestaat uit jongeren uit het hele land die ervaring hebben met dak- of thuisloosheid. Zij geven gevraagd en ongevraagd advies over beleid rondom de aanpak dakloosheid. Regio’s kunnen de expertise van het Jongerenpanel inzetten als zij bij hun beleidsaanpakken de inzet van ervaringskennis willen versterken. Kijk ook naar de handreiking betekenisvolle participatie in beleid die zij maakten samen met de jongerencoalitie Samenthuis2030. Kijk voor meer informatie op Jongeren Panel de 3e Kamer.

Dakloosheid Voorbij! is een landelijke samenwerking van lokale belangenorganisaties die dakloosheid willen voorkomen en stoppen. Dakloosheid Voorbij! geeft dakloze mensen van 27 jaar en ouder een stem. Ze delen onderling kennis en ervaring om hun organisaties en de lokale collectieve belangenbehartiging te versterken. Ook ontwikkelen ze trainingen voor beleidsmakers over betekenisvolle participatie. Daarnaast hebben ze een panel van ervaringsdeskundigen van 27 jaar en ouder. Voor meer informatie, kijk op Dakloosheid Voorbij

In het Nationaal Actieplan wordt extra aandacht gevraagd voor jongeren. Het NJI heeft een kennisdossier opgebouwd over jongeren van 16 tot 27 jaar in een kwetsbare positie. Hierop zijn handreikingen en informatie te vinden voor professionals en beleidsmakers. Kijk voor meer informatie op Van jeugd naar volwassenheid. Ook vanuit de VNG is onlangs een inspiratiedocument gepubliceerd waarin verschillende goede voorbeelden van een integrale aanpak voor jongeren tussen de 16 en 27 jaar worden beschreven. De publicatie is te vinden via Versnellers op de Big 5.
Daarnaast heeft Movisie een kennisdossier opgebouwd over werkzame elementen om te voorkomen dat jongeren dakloos worden. De publicatie is te vinden via Wat werkt bij de aanpak van dak- en thuisloosheid onder jongeren.

Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) gaat vanaf 2024 een aantal regio’s intensief ondersteunen bij het versterken van de preventie van dakloosheid van jongeren door te werken aan een verbetering van de uitstroom uit jeugdzorg met verblijf. Het OZJ ondersteunt de regio’s bij het creëren van een sluitend aanbod. Dit doen zij in samenwerking met de verschillende partners binnen de regio. Geleerde lessen worden breed gedeeld met alle gemeenten.

Movisie biedt trainingen en e-learnings aan over LHBTIQ+ sensitief handelen voor professionals werkzaam in de maatschappelijke opvang. De training ‘Veilige opvang voor Regenboogjongeren’ focust op het vergroten van bewustwording, sensitiviteit en signalering ten aanzien van dakloze LHBTI-jongeren. Zie voor meer informatie Veilige opvang voor Regenboogjongeren

Het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie Justitie en Veiligheid  hebben een checklist gelijke behandeling ontwikkeld, omdat de regelgeving rondom gelijke behandeling van EU-burgers complex is. Met de checklist kunnen gemeenten eenvoudiger bepalen of een EU-burger recht heeft op gelijke behandeling. Dit is geen bindende beoordeling. 

Gelijke behandeling betekent dat gemeenten op dezelfde manier als bij een Nederlandse burger moeten toetsen of een EU-burger toegang heeft tot bepaalde gemeentelijke en landelijke voorzieningen, zoals een bijstandsuitkering, een WW-uitkering of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Op de documentenpagina Checklist gelijke behandeling staat de checklist en een aantal hulpmiddelen voor gemeenten. Bijvoorbeeld een handig overzicht van documenten die EU-burgers nodig hebben om bij de gemeente aan te kunnen kloppen voor hulp en ondersteuning.