Snellere doorverwijzing naar Sociaal Wijkteam dankzij ZorgDomein

Steeds vaker zien huisartsen patiënten met psychosociale en andere niet-medische klachten. In plaats van een medicijn geven ze dan het advies om in gesprek te gaan met een sociaal werker. Zo ontstond het idee om ZorgDomein, een digitaal systeem dat huisartsen gebruiken om patiënten door te verwijzen naar medisch specialisten, uit te breiden met gemeenten. Gemeente Leiden, waaronder het Sociaal Wijkteam, is er op aangesloten.

Vraag achter de vraag

“Problemen met bijvoorbeeld relatie, huisvesting, geld hebben een grote impact op mensen”, vertelt Ingrid. “Hoe eerder iemand geholpen wordt, hoe kleiner de kans dat hij of zij verder afglijdt. “Daarom is het van belang dat een huisarts niet alleen naar de medische kant kijkt, maar doorvraagt om de vraag achter de vraag te achterhalen. Een handige methodiek daarvoor is de spinnenwebmethodiek van Positieve Gezondheid. Daarmee kan een huisarts verschillende levensgebieden bevragen, waaronder mentaal welzijn, zingeving, meedoen en kwaliteit van leven.” Bij dergelijke sociaal-maatschappelijke problematiek kan de huisarts in Leiden de patiënt via ZorgDomein doorverwijzen naar het Sociaal Wijkteam.

De verwijzing via ZorgDomein is een digitale uitbreiding van Welzijn op Recept. In 2019 zijn we in twee wijken in Leiden begonnen met een pilot van Welzijn op Recept, zo blikt Ingrid terug. “Dat werkte goed maar was bewerkelijk doordat het via een papieren verwijzing ging. Nu de verwijzing digitaal via ZorgDomein gebeurt, komen alle patiënten met niet-medische problematiek snel bij ons terecht.”

Mensen verder helpen

Zodra een melding binnenkomt, wordt gekeken wie deze persoon het beste kan helpen. Bij het Sociaal Wijkteam Leiden werken sociaal werkers met verschillende specialismen zoals ouderen, autisme, LVB, NHA, de Wmo en breed-maatschappelijk. “De desbetreffende sociaal werker neemt dan contact op met de patiënt en gaat met hem of haar in gesprek. Wat is er aan de hand, wat wil hij of zij en wat is er mogelijk? Van daaruit helpen we mensen verder. Zo kan in geval van schulden een schuldhulpmaatje een oplossing zijn. En bij iemand die eenzaam is, kunnen we helpen om vrijwilligerswerk te vinden of aansluiting bij een kaartclub.”

Ingrid geeft een mooi voorbeeld van een jonge vrouw die niet lekker in haar vel zat. “De huisarts kon geen medische oorzaak vinden dus kwam ze bij ons terecht. Een sociaal werker heeft een half jaar lang gesprekken met haar gevoerd en haar geholpen om weer een dagritme op te bouwen. Nu is ze zover dat ze weer op zoek gaat naar een baan.” Een ander voorbeeld is de melding van een vrouw die geen zinvolle dagbesteding had en zich eenzaam voelde. Na slechts enkele gesprekken met een sociaal werker hebben ze samen een welzijnsorganisatie bezocht. Daar is ze nu als vrijwilliger aan de slag.

Dakloze mensen verborgen groep

Het Sociaal Wijkteam Leiden is er ook voor mensen met huisvestingsproblemen, wat aansluit op bij Actielijn 4 van het Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis: het versterken van de uitvoeringspraktijk. Zo kan iemand zonder vast woonadres geholpen worden om een briefadres en uitkering aan te vragen, zodat hij of zij in aanmerking kan komen voor een woning. Ingrid: “Deze groep is wat verborgen, want dakloze mensen gaan niet zo snel naar de huisarts. Gelukkig kunnen mensen ons ook rechtstreeks benaderen, dat hoeft niet via de huisarts te lopen. Het belangrijkste is dat de mensen die het nodig hebben ons weten te vinden.”

Denk aan iemand die gescheiden is maar nog in hetzelfde huis woont als de partner. Door hem of haar te helpen om zich in te schrijven bij de juiste instanties kunnen oplopende spanningen in huis mogelijk worden voorkomen. Onderdeel van het concept is dat het Sociaal Wijkteam na drie maanden terugkoppeling geeft aan de huisarts over wat er is gedaan en bereikt.

Doorstroom zorg verbeteren

Onlangs is de Hogeschool Leiden bij dit project betrokken. Die gaat onderzoek doen naar de effecten van deze manier van doorverwijzen. Het betreft een kwalitatief onderzoek waarbij patiënten die via ZorgDomein zijn doorverwezen naar het Sociaal Wijkteam worden gevraagd naar hun ervaringen. Daarnaast analyseren de onderzoekers ook data van huisartspraktijken om te zien wat het effect is. “De verwachting is dat deze patiënten na hun contact met het Sociaal Wijkteam minder vaak naar hun huisarts gaan”, zegt Ingrid. “Dat is ook nodig want de zorg raakt verstopt. Daarom zijn we met elkaar op zoek naar manieren om de doorstroom binnen de zorg te verbeteren.”

De uitdaging is dat het bij de huisartsen met hun overvolle agenda’s onder de aandacht blijft om breder te kijken dan alleen door een medische bril. Een huisarts kan een kaartje met het spinnenweb op het bureau plaatsen als reminder. En er zijn flyers ontwikkeld voor in de wachtkamer, zodat patiënten zelf kunnen vragen naar het Sociaal Wijkteam.

Inmiddels is de snellere doorverwijzing naar het Sociaal Wijkteam ingevoerd in alle zeven wijken in Leiden. Ook andere gemeenten kunnen het voorbeeld van Leiden volgen door zich aan te sluiten bij ZorgDomein. “Welzijn op Recept is al een beproefd concept, dat al in ruim honderd gemeenten loopt”, besluit Ingrid. “Aansluiting op ZorgDomein is weer een stapje verder om ervoor te zorgen dat alle zorgvragen op de juiste plek terechtkomen.”