Ga direct naar inhoud

Snelle schuldenzorg voorkomt dakloosheid

Bijna alle dak- en thuislozen hebben schulden. Je kunt dakloosheid daarom voorkomen door te zorgen dat mensen niet in de schulden belanden – of ze er zo snel mogelijk uit helpen. Maar hoe? Het platform SchuldenlabNL werkt aan de opschaling van lokaal beproefde en succesvolle programma’s die direct overgenomen kunnen worden in gemeenten.  Doe er je voordeel mee en kies de aanpak die bij jouw gemeente past.

Sadik Harchaoui, mede-initiatiefnemer van het landelijke platform SchuldenlabNL

De gewone schuldhulpverlening is vaak niet geschikt voor dak- en thuislozen. Meestal spelen bij hen meerdere problemen tegelijk, rond gezin, werk, huisvesting, maar ook uitputting, traumaverwerking en motivatie. Waar moet je als gemeente of hulpverlener beginnen? 
“Zoom allereerst in op het thema inkomen en schulden”, zegt Sadik Harchaoui, mede-initiatiefnemer van het landelijke platform SchuldenlabNL. “Als je iemand overzicht geeft over z’n financiën, als iemand niet langer bang hoeft te zijn voor het volgende incassobureau, dan haal je zo veel stress weg, dat de andere dingen die moeten gebeuren ineens een stuk eenvoudiger zijn. Bovendien blijkt een behandelingstraject veel effectiever als iemand niet stijf staat van de schuldenstress.”

Integrale aanpak op maat

Als chef de mission bij Stichting Society Impact bedenkt en realiseert Sadik ‘ontkokerde’ concepten om maatschappelijke problemen op te lossen. Hij is groot voorstander van de integrale aanpak op basis van maatwerk. “Je kunt een dakloze moeder wel een woonplek geven, maar als ze dan elke dag moeite heeft om rond te komen, de voedselbanken afloopt, een telefoon moet lenen bij vrienden, dan help je haar dus niet. Daarom moet je mensen een integraal programma op maat aanbieden, waarbij je enerzijds zorgt voor stabiele huisvesting en een stabiel inkomen en anderzijds voor coaching en begeleiding, zodat je mensen weer een stap kunt laten maken. Het mooiste is als mensen ‘schuldenzorgvrij’ kunnen wonen.”

Jongerenperspectieffonds

Een voorbeeld van zo’n integraal programma is het Jongerenperspectieffonds, waarin jongeren met weinig tot geen inkomen met schulden worden begeleid op alle leefgebieden: van de financiën tot de thuissituatie, van wonen tot school en werk. “Hun schulden worden in één keer gesaneerd; er is geen betalingsregeling. Als tegenprestatie investeren de jongeren in zichzelf, in scholing, in werk. Omdat we de schuldendruk meteen weghalen, kunnen de jongeren in alle rust aan hun toekomst gaan werken.”

Doorbraakmethode

Een ander beproefd programma is de innovatieve Doorbraakmethode, die zich richt op gezinnen waar meerdere problemen spelen. “Zo’n gezin krijgt van verschillende kanten hulp, maar die is vaak versnipperd en werkt daardoor niet altijd goed. De Doorbraakmethode haakt aan bij wat wél haalbaar en mogelijk is, en biedt zo hulp op maat. Dat kan begeleiding naar werk zijn, maar ook een vervangende auto. Het gezin krijgt de regie terug, zodat het stap voor stap uit de problemen komt. De resultaten zijn ontzettend goed voor de gezinnen, maar het leidt tot hele hoge kostenbesparingen voor de gemeente”

Ontkokeren is de kunst

Wil je als gemeente zo’n integraal programma aanbieden, dan is het de kunst om te ‘ontkokeren’, zoals Sadik dat noemt: “De landelijke en lokale overheid zijn georganiseerd langs zogenaamde kokers: daklozenuitkering, dagbesteding, jeugdgezondheidszorg. Maar een integraal programma loopt dwars door alle kokers heen. Dit vergt een andere manier van werken dan gemeenten gewend zijn.” 

Drie stappen

Hoe kan die andere werkwijze eruitzien? Sadik licht toe: “Mensen die geen inkomen hebben, kunnen ook niks terugbetalen. Zij komen daarom niet eens in aanmerking voor schuldhulpverlening. De eerste stap is om deze groep mensen wél te gaan helpen met hun schulden – dat is al een cultuurverandering op zich. Stap twee is dat er geld nodig is om die schulden te saneren. In het Jongerenperspectieffonds bijvoorbeeld, betalen private partijen de schulden vanuit een lening en een gift. Stap drie is dat je deze mensen moet gaan begeleiden met coaches. En dan niet een keer per week een halfuurtje op een vaste plek, nee: de coach zal frequent contact moeten hebben, bijvoorbeeld ook via de app.” 

Proactief in preventie

Het liefst willen we voorkomen dat mensen dak- of thuisloos worden. We vragen Sadik wat daarvoor nodig is. “Proactief zijn! Er zijn genoeg momenten aan te wijzen waarop iemand zonder woonplek kan komen te zitten: de opleiding die niet wordt afgemaakt, de baan die op de tocht staat, de huur die niet wordt betaald, psychische problemen, een echtscheiding. We moeten veel vroeger over de huisvesting gaan nadenken. Dit kun je bijvoorbeeld opnemen in de echtscheidingsprocedure. Want het allerbelangrijkste is om niemand meer z’n huis uit te zetten. Zet liever een stip op de horizon en werk daar met alle betrokkenen naartoe.”

“Kortom: we moeten anders gaan denken. Creatieve oplossingen verzinnen. Op een andere manier naar publiek vastgoed kijken. Met andere partijen samenwerken, andere stakeholders zoeken, een ander type investeerder.”

Publiek-private samenwerking

Sadik benadrukt hoe belangrijk het is om vanaf dag één de publiek-private samenwerking op te zoeken: overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties die hun krachten bundelen bij de aanpak van dak- en thuisloosheid. “Dat is van enorme toegevoegde waarde. Dakloosheid is niet alleen het probleem van de gemeente of van de dakloze zelf of van de woningcorporatie – alle partijen zijn verantwoordelijk en hebben een gedeeld belang. Verzamel die partijen en leg onverwachte verbindingen. Zoek geen obstakels, maar kijk wat er wél mogelijk is binnen de wet- en regelgeving. Denk niet vanuit een beleidsstuk, maar vanuit het perspectief van de burger. Spreek af: als er een knelpunt komt, dan lossen we dat met elkaar op. Toon tot slot lef en leiderschap. Want als we echt willen, kunnen we in korte tijd gigantisch veel voor elkaar krijgen – dat heeft de coronatijd ons wel geleerd.”

Coronadorp

Ter illustratie haalt Sadik het Haagse ‘coronadorp’ aan. Naast het stadion van voetbalclub ADO Den Haag is in no time een opvang voor zieke dak- en thuislozen uit de grond gestampt, zonder overheidssteun. “Ik vind dit een prachtig voorbeeld van publiek-private samenwerking. Een paar ondernemers hebben het hele dorp neergezet: de ene had vrachtwagens, de andere tenten, de volgende sanitair. De gemeente regelde de coaching en begeleiding. En ADO Den Haag stelde de locatie beschikbaar. Deze drieslag is zo inspirerend en laat zien: het kan dus wel. En wat heb je ervoor nodig? Niet zo veel: drie mensen die zeiden ‘let’s go’.”

Wiel niet opnieuw uitvinden

“Tegen alle gemeenten in Nederland zou ik willen zeggen: laten we het wiel niet steeds opnieuw uitvinden. Laten we de projecten met een trackrecord, die zich al hebben bewezen, gaan opschalen. Alle kennis is al voorhanden, de projectplannen zijn klaar, de contracten liggen er – je kunt morgen aan de slag. Wil je hulp bij het implementeren van het project? Die kan SchuldenlabNL je geven. Er zijn dus geen drempels. Natuurlijk is elke gemeente anders, maar de werkzame ingrediënten zijn bijna altijd hetzelfde: integraal, maatwerk, wonen-werken-leren.”

Welke aanpak past bij jouw gemeente?

Kijk voor concrete informatie over het Jongerenperspectieffonds en de Doorbraakmethode op SchuldenlabNL. ]. Je vindt hier ook andere bewezen effectieve aanpakken die je preventief kunt inzetten in jouw gemeente.
Wil je een eigen beproefd project beschikbaar maken voor andere gemeenten? SchuldenlabNL helpt je graag met financiële en juridische expertise, data-analyse, kennis en implementatie.

Hieronder staan de bewezen effectieve aanpakken van SchuldenlabNL op een rijtje. Welk programma ga jij preventief inzetten in jouw gemeente?

Over SchuldenlabNL

Het landelijke platform SchuldenlabNL bundelt beproefde, succesvolle programma’s om Nederland schuldenzorgvrij te maken met publieke en private partners. Gemeenten en uitvoeringsinstanties slaan de handen ineen met banken, verzekeraars, woningcorporaties en energieleveranciers. Voormalig minister van Financiën Gerrit Zalm is de voorzitter van de onafhankelijke stichting. Ook Koningin Máxima is bij het platform betrokken. SchuldenlabNL is ontstaan uit het Haagse Schuldenlab070.

Meer inspiratie?

Ga naar onze LinkedIn-pagina