Dakloze EU-migranten opzoeken waar ze zijn

In 2014 begon Merve bij de dagopvang voor dak- en thuislozen Catharijnehuis in Utrecht. Bezoekers zijn daar welkom voor een warme douche, eten en drinken, een gesprek en/of een luisterend oor. Sommige mensen vinden een baan en komen na een paar keer een praatje te hebben gemaakt niet meer terug. Anderen kent Merve al vanaf haar eerste dag bij de dagopvang. Zo divers is de groep mensen die aanklopt voor hulp.

Passende hulp bieden

“De mensen zijn het mooiste van m’n werk,” vertelt Merve. “In deze functie leer ik veel mensen kennen. Ook al is het door de band die ik opbouw niet altijd even makkelijk.” Dat is bijvoorbeeld het geval als er mensen overlijden die al langere tijd bekenden zijn bij het Leger des Heils. Na drie overlijdensgevallen van EU-migranten die kort achter elkaar plaatsvonden in Utrecht, vond het Leger des Heils dat er iets gedaan moest worden. In plaats van alleen signaleren, moet de medewerker dakloze EU-migranten er vooral voor zorgen dat EU-migranten passende hulp krijgen.

Merve besloot deze taak op zich te nemen en maakte de overstap naar het Leger des Heils omdat ze zag dat het aanbod voor dak- en thuislozen niet paste bij wat ze nodig hadden. De dood van de EU-migranten maakte ook op haar veel indruk. “Hun dood had voorkomen kunnen worden als ze de juiste zorg hadden gehad,” zegt Merve. Haar functie is opgezet om dichter bij de doelgroep komen, de problematiek te doorgronden en de gaten en kansen binnen het huidige systeem rondom EU-migranten te ontdekken.

Geen recht op daklozenopvang

EU-migranten zijn een kwetsbare groep in Nederland. Naast een gebrekkige taalbeheersing en grote culturele verschillen hebben ze vaak geen sociaal vangnet. Daarnaast hebben EU-migranten vaak te maken met problematisch middelengebruik en psychische problemen. Merve: “In Nederland hebben we het redelijk goed geregeld als je als Nederlander dakloos wordt. Maar voor EU-migranten is het anders. Zij hebben geen recht op daklozenopvang en het systeem waarbinnen ze wel aanspraak kunnen maken op hulp is een doolhof. Ze missen vaak de boot.”

Wat als een experiment begon, heeft inmiddels geleid tot het invoeren van dezelfde functie in Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven. Voor Merve stond het eerste halfjaar in het teken van informatie verzamelen. Niet alleen over de doelgroep, maar ook over welke expertise al aanwezig was. Dat betekende veel kopjes koffie met mensen in het veld en zien hoe elke regio omgaat met EU-migranten. “Het was goed om te zien dat er veel vakkennis is en mensen die bereid zijn om te helpen.”

Het werk bracht Merve zelfs in Noorwegen waar ze zag hoe belangrijk het is voor dak- en thuislozen om een bed te hebben. Van daaruit is werk vinden een stuk makkelijker.

Verbinding medisch en sociaal domein

“Maar daar zijn we nog lang niet,” zegt Merve. Ze ziet dat veel projecten in het land zich bezighouden met dakloze EU-migranten. Alleen mist de verbinding met elkaar vaak nog. Ze hoopt dat bijvoorbeeld de verbinding tussen het medisch en sociaal domein versterkt wordt door meer samenwerking. Het is ook een van de principes in het Nationaal Actieplan Dakloosheid. “Hoe mooi zou het zijn als dit geïmplementeerd werd?”

Dat samenwerking echt werkt, maakte Merve mee toen iemand haar wees op een groepje dakloze mensen die voor overlast zorgden in een park in Utrecht. Ze vond het een raadsel waarom deze groep met de politie in aanraking kwam. Ze besloot om hen op te zoeken en fietste die zomer geregeld naar hen toe. “In plaats van hen te dwingen om naar ons te komen, heb ik hen opgezocht,” vertelt Merve. Het Leger des Heils hielp hen, in samenwerking met andere instanties uit de keten aan een baan, met verslavingshulp en goede begeleiding bij het terugkeren naar hun geboorteland. In het park in Utrecht is het nu rustig.

Als het aan Merve ligt, is er een belangrijke taak weggelegd voor iedereen in het sociaal domein om zich toe te leggen op het voorkomen van dakloosheid. “Focus op goede huisvesting, dat iemand langer in z’n huis kan blijven en we met z’n allen ervoor zorgen dat we elkaar in de keten makkelijker vinden.” Haar missie is dat iedereen zich samen verantwoordelijk voelt. “We moeten het uiteindelijk met elkaar doen.”